Białka – związki organiczne, w których skład wchodzą: C, H, N, S. Zbudowane są z aminokwasów. Występują we wszystkich żywych organizmach oraz wirusach. Synteza białek odbywa się przy udziale specjalnych organelli komórkowych zwanych rybosomami.
Budowa białek
Wyróżniamy następujące struktury budowy białek:
- Struktura pierwszorzędowa białka - kolejność aminokwasów w łańcuchu polipeptydowym
- Struktura drugorzędowa białka - przestrzenne ułożenie fragmentów łańcuchów polipeptydowych
* Do struktur drugorzędowych zaliczana jest:
- helisa alfa
- harmonijka beta
- beta zakręt
- Struktura trzeciorzędowa białka – wzajemne położenie elementów struktury drugorzędowej.
- Struktura czwartorzędowa białka – wzajemne położenie łańcuchów polipeptydowych oraz ewentualnie struktur niebiałkowych
Podział białek
Białka dzielimy wzgl. na:
- budowę: proste i złożone
Proste (proteiny) zbudowane są wyłącznie z aminokwasów
Złożone mają dodatkowe grupy np. chromoproteiny, fosfoproteidy
- pochodzenie: roślinne i zwierzęce
- wartość biologiczną
Pełnowartościowe te, które w swoim składzie zawierają wszystkie aminokwasy egzogenne. Do takich białek zaliczamy np. albuminę, białko jaja kurzego, białko mleka i mięsa
Niepełnowartościowe te, w których brakuje choćby jednego aminokwasu egzogennego. Przykładem takiego białka jest kolagen, żelatyna
Źródła białek
- mięso
- nabiał – mleko, ser
- jaja
- produkty zbożowe
- nasiona strączkowe
- orzechy
ZA WZOROWE BIAŁKO (BIAŁKO STANDARDOWE, NAJLEPSZE DLA LUDZKIEGO ORGANIZMU) PRZYJMUJĘ SIĘ BIAŁKO JAJA KURZEGO, ponieważ jego skład odzwierciedla zapotrzebowanie człowieka na poszczególne aminokwasy
Funkcje białek w organizmie:
- składniki enzymów, hormonów
- regulują przemiany metaboliczne i fizjologiczne (wzrost i rozmnażanie)
-uczestniczą w transporcie: tlenu, żelaza, tłuszczów
-magazynują tlen
-zapewniają właściwą odporność
-umożliwiają krzepnięcie krwi
-zapewniają prawidłową równowagę kwasowo zasadową
- są składnikiem budulcowym
-są materiałem energetycznym
Niedobór białek powoduje:
-zahamowanie wzrostu
-osłabienie mięśni
-trudności w regulacji uszkodzonych tkanek
-niedokrwistość
-wzrost podatności na infekcję
-zaburzenia krzepnięcia krwi i procesu trawienia
Przyczyny niedoboru białka:
-niedożywienie
-dieta odchudzająca, wegańska
-choroby np. anoreksja, nowotwory
Nadmiar spożycia białka powoduje:
-utrudnienie pracy wątroby i nerek
-zatrucia
Ciekawostki
Zawartość białka w poszczególnych produktach spożywczych:
- w mleku – 3, 2g/100ml
- w jajach – 60% masy jajka
- w mięsie wieprzowym – 20g/100g
- w soi – 44%
- w banianie – 1,09g/100g
1g białka zawiera 4 kalorie
1g białka = 4kcl
Choroby spowodowane brakiem białka: Marasmus (Marazm) i Kwashiorkor
Marazm – stan wyniszczonego organizmu prowadzący do obniżenia sprawności myślenia i apatii. Inaczej niedożywienie powstałe w wyniku niedoborów białkowo-kalorycznych w diecie
Kwashiorkor – dotyczy głównie dzieci z ubogich krajów. Choroba spowodowana niedoborem ilościowym i jakościowym pożywienia. Może doprowadzić do rzadko spotykanego ,,raka wodnego”. Osoba chora jest osłabiona, apatyczna, zanikają jej tkanki tłuszczowe i mięśniowe. Objawy kwashiorkor u dziecka: obrzęk twarzy, wypadające włosy. Zapalenie jamy ustnej wskazuje na możliwy współistniejący niedobór witamin z grupy B.
Marazm |
Kwashiorkor |
Kwashiorkor |
Zebrała i opracowała: Angelika Rogalska IIBT
Tłuszcze to nierozpuszczalne w wodzie substancje organiczne, najczęściej trójglicerydy - trzy cząsteczki kwasu tłuszczowego połączone z cząsteczka glicerolu.
Kwasy tłuszczowe zazwyczaj zbudowane są z prostych łańcuchów 16 i 18 atomów węgla, w której skład wchodzą rozpuszczalne w tłuszczach witaminy.
1g tłuszczu = 9 kcal
Tłuszcze w żywieniu.:
Tłuszcze jadalne ze względu na rodzaj produktów żywnościowych, w których występują można podzielić na dwie grupy:
- tłuszcze widoczne - to typowe tłuszcze, które znamy z życia codziennego
Np. masło, oleje roślinne, margaryny, smalce
- tłuszcze niewidoczne - to tłuszcze zawarte w różnych produktach, z istnienia których nie koniecznie zdajemy sobie sprawę
Np. mleko, śmietana, sery, mięso, ryby
Spożywanie tłuszczów jest niezbędne do prawidłowego rozwoju organizmów, jednak zbyt duża ich ilość może być szkodliwa. Szczególnie niebezpieczne jest nadużywanie tłuszczów pochodzenia zwierzęcego, a więc tłuszczów nasyconych. Mają one negatywny wpływ na układ krążenia, gdyż są one przekształcane w cholesterol, który w nadmiarze osadza się w naczyniach krwionośnych, utrudniając przepływ krwi (choroba miażdżycowa). Uznaje się, iż dzienne spożycie tłuszczy nie powinno dostarczać więcej niż 300 mg cholesterolu.
Z tego względu powinno się eliminować z codziennej diety tłuszcze zwierzęce i zastępować je tłuszczami pochodzenia roślinnego np. margarynami, które są specjalnie utwardzanymi tłuszczami roślinnymi.
Tłuszcze roślinne czy zwierzęce?
- Tłuszcze roślinne są związkami nienasyconymi, a więc estrami gliceryny i nienasyconych kwasów karboksylowych na przykład kwasu oleinowego. Są to np.: oliwa, olej rzepakowy, słonecznikowy, arachidowy, lniany, masło kakaowe.
- Tłuszcze zwierzęce (masło, smalec, słonina) bogate w nasycone kwasy tłuszczowe podnoszą stężenie cholesterolu w surowicy i zwiększają krzepliwość krwi. Sprzyjają powstaniu miażdżycy, a tym samym i zawałów serca, otyłości oraz niektórych nowotworów.
Otóż...
Najkorzystniejsze dla organizmu jest spożywanie tłuszczów roślinnych. To co stanowi iż wyżej stawiamy tłuszcze roślinne od zwierzęcych to przewaga kwasów tłuszczowych nienasyconych, które zawierają brak szkodliwego cholesterolu. Kwasy tłuszczowe nienasycone są biologicznie czynne i biorą udział w wielu procesach i przemianach biochemicznych zachodzących w naszym organizmie.
Produkty korzystne dla zdrowia to takie które:
Jak najdalej od - produktów "fast food" zawierają ogromne ilości tłuszczów, głównie kwasów tłuszczowych nasyconych i trans. Gdy mamy zamiar zakupić wybrany produkt spożywczy przez nas, należy uważnie czytać listę składników produktu i tabelę wartości odżywczych.
Czy tłuszcz jest potrzebny naszemu organizmowi?
Tłuszcz jest potrzebny dla prawidłowej pracy organizmu. Jest głównym źródłem energii, chroni organizm przed utratą ciepła, jest niezbędny do wchłaniania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i dla prawidłowej pracy hormonów.
Pamiętaj!
Zalecane jest obniżenie spożycia tłuszczów ogółem i zmiana tłuszczów zwierzęcych na roślinne!
ZALECENIA DOTYCZĄCE SPOŻYCIA TŁUSZCZÓW
Jakub Chyży, Michał Szafrański – 2 bt
Wykonanie: Wasilewski, Cichocka, Kieliszek
1 kg dyni
3 średnie ziemniaki
1 cebula
1 marchew
1 łyżeczka masła
250ml mleczka kokosowego
papryka słodka
papryka ostra
pieprz
sól
chilli
Warzywa umyć, obrać. Cebulę zeszklić na maśle, później dodać pokrojoną w kostkę dynię, ziemniaki i marchew. Całość zalać 500 ml wody i gotować pod przykryciem przez około 20 minut, aż warzywa będą miękkie. Doprawić do smaku, dodać mleczko kokosowe i zmiksować blenderem na krem. Spróbować jeszcze raz. Podawać z pestkami dyni.
Wykonanie: Wasilewski, Cichocka, Kieliszek
Sos Serowy:
150 g serka topionego kremowego
marchew
por
kawałek selera
cebula
śmietana 18% około 3 łyżek stołowych
tymianek
sól
pieprz
Warzywa obrać, rozdrobnić i ugotować bulion, po ugotowaniu przecedzić, przelać do rondelka i zagotować, dodać ser topiony, roztopić i zagęścić śmietaną, pod koniec dodać tymianek i doprawić solą i pieprzem.
Ciasto:
1 szklanka mąki pszennej
1 szklanka mąki razowej
0,5 szklanki ciepłej wody
jedno jajo
olej
Farsz:
1 szklanka soczewicy
1,5 szklanki wody
1 cebula
olej
przyprawy: sól, pieprz, majeranek, papryka słodka
1,5 szklanki wody zagotować. Soczewicę opłukać pod bieżącą wodą i dodać do gotującej się wody. Gotować przez 30 min aż soczewica zmięknie i odparuje z niej woda. Cebulę zeszklić na oleju i odstawić do wystygnięcia. Po ugotowaniu soczewicy dodać do niej cebulę i przyprawić do smaku. Zmiksować blenderem i odstawić. Mąkę wsypać do miski, dodać olej, jajko i wodę. Wyrobić ciasto, rozwałkować i wyciąć szklanką kółka. Na nie położyć łyżeczkę farszu i skleić. Zagotować osoloną wodę w garnku i wkładać uformowane pierogi. Po wypłynięciu pierogów na powierzchnię wody odczekać chwilkę i przełożyć je do zimnej wody a potem na talerz. Pierogi są gotowe do zjedzenia. Smacznego.
Wykonanie: Jarosław Chrzanowski, 2bt
Składniki:
Beza
Do miski wybijamy białka, ubijamy je do powstania sztywnej piany. Pod koniec ubijania partiami dodajemy cukier i sok z cytryny.
Masę wylewamy na blachę wyłożoną papierem do pieczenia. Formujemy 2 cienkie spody bezowe tej samej średnicy.
Piekarnik rozgrzewamy do 160 0C, po włożeniu bezy należy obniżyć temperaturę do 100 0C.
Piec ok. 40 – 50 minut.
Spody ostudzić.
Krem:
Schłodzoną śmietankę ubijamy na sztywną masę, pod koniec ubijania dodajemy 2 łyżki cukru.
W drugiej miseczce ucieramy żółtka z pozostałym cukrem na kogelmogel.
Kogelmogel dodajemy do ubitej śmietanki i mieszamy delikatnie łyżką na jednolitą masę.
Wstawiamy do schłodzenia, aby masa stężała.
Warstwa owocowa :
Wszystkie owoce kroimy w małą kostkę.
Polewa czekoladowa:
Tabliczkę czekolady rozpuszczamy w kąpieli wodnej dodajemy wrzątek i mieszamy do uzyskania jednolitej lejącej się konsystencji.
Wykonanie:
Na pierwszy spód bezowy wykładamy trochę kremu i rozciągamy go po całym spodzie.
Następnie wykładamy owoce, krem i polewamy polewą czekoladową .
Kładziemy drugi spód bezowy, krem i warstwa owoców .
Na koniec masę przekładamy do rękawa cukierniczego i wyciskamy różyczki dookoła,na sam wierzch polewamy polewą w nieregularnych kierunkach.
Smacznego.
Odwiedza nas 1184 gości oraz 0 użytkowników.