Węglowodany - nazywane inaczej cukrowcami, sacharydami lub potocznie cukrami, to duża grupa związków organicznych zbudowanych z węgla, wodoru i tlenu, w których stosunek wodoru do tlenu jest taki sam jak w wodzie (2:1).

Węglowodany biorą bezpośredni udział w metabolizmie komórkowym. Ich znaczenie w żywieniu polega na dostarczaniu energii.
Z uwagi na właściwości żywieniowe węglowodany dzieli się na przyswajalne i nieprzyswajalne. Węglowodany przyswajalne mogą być trawione, wchłaniane i metabolizowane w organizmie człowieka. Enzymy trawienne przewodu pokarmowego rozkładają węglowodany złożone do dwucukrów, następnie cukrów prostych, które w tej formie są przyswajalne. Zalicza się do nich:
- cukry proste: glukoza, fruktoza, galaktoza, mannoza
- dwucukry: sacharoza, maltoza, laktoza
- wielocukry: skrobia, glikogen
Z kolei węglowodany nieprzyswajalne to składniki błonnika pokarmowego, które ze względu na brak odpowiednich enzymów w organizmie nie mogą być wchłaniane, pomimo to wywierają istotny wpływ na zdrowie człowieka, gdyż pełnią ważne funkcje fizjologiczne.
Przyjmuje się, że do właściwego przebiegu procesów metabolicznych organizm, niezależnie od wieku, potrzebuje ponad 100g węglowodanów przyswajalnych na dobę.
Przy niewystarczającym dostarczaniu węglowodanów z pożywieniem poziom glukozy w surowicy krwi jest niski i taki stan nazywamy hipoglikemią. Z kolei przy zbyt wysokim poziomie glukozy, gdy spożycie węglowodanów jest nadmierne, szybciej zachodzi jej utlenianie w komórkach, część zostaje zamieniona w glikogen i odłożona w wątrobie i mięśniach, a nadmiar węglowodanów, który nie może ulec natychmiastowemu spaleniu, jest przekształcany w trój glicerydy, gromadzące się w tkance tłuszczowej. Taki stan nazywa się hiperglikemią.

Błonnik pokarmowy
Jak wspominano, obok węglowodanów przyswajalnych ważnym czynnikiem regulującym procesy metaboliczne zachodzące w organizmie jest błonnik pokarmowy, który jest mieszaniną związków polisacharydowych zawartych w produktach pochodzenia roślinnego. Należy do węglowodanów nieprzyswajalnych, nie jest składnikiem odżywczym, a jedynie czynnikiem regulującym.
Błonnik pokarmowy pełni niezwykle istotne funkcje w organizmie, bowiem:
- zapobiega zaparciom, gdyż zwiększając masę stolca, pobudza aktywność motoryczną jelit i przyspiesza przechodzenie stolca do dalszej części przewodu pokarmowego
- wiąże w przewodzie pokarmowym cholesterol, wpływając na obniżenie jego poziomu we krwi
- stwarza warunki do rozwoju korzystnej mikroflory jelitowej.
Dobrym źródłem błonnika są: owoce, warzywa takie jak: brukselka, bakłażan, kapusta, marchew, szpinak oraz produkty zbożowe.

Zalecenia dotyczące spożycia węglowodanów
Węglowodany, jak już wspominano, są źródłem energii dla organizmu człowieka. Jej ilość zależy od stopnia ich rozłożenia do cukrów prostych, a następnie wchłanianie do krwi. Jak wiadomo, z węglowodanów organizm czerpie najwięcej energii, bo ponad połowę całkowitej wartości energetycznej racji pokarmowej dorosłego człowieka. Ze spalenia 1 g węglowodanów uzyskuje się 4 kcal (17kJ), tak samo jak ze spalenia 1 g białka, gdy tymczasem ze spalenia 1 g tłuszczu dwa razy więcej - 9kcal (37kJ). Węglowodany stanowią więc znaczną część naszego pożywienia. W żywieniu ludzi zdrowych 45-65 % całkowitego dziennego zapotrzebowania na energię powinno pochodzić z węglowodanów. W przeliczeniu na produkty człowiek dorosły o umiarkowanej aktywności fizycznej powinien spożywać 320-460 g węglowodanów dziennie.

Źródła węglowodanów
Źródłami węglowodanów są: warzywa, owoce, nasiona roślin strączkowych, produkty mleczne, kasze, mąki, ziemniaki, pieczywo.

Źródła: www.vitalia.pl, książka: Zasady żywienia - planowanie i ocena. wyd. WSiP

Edyta Magielnicka i Kinga Nowak kl. 2BT